
گلاب عرقی معطر و خوشبو که از گل سرخ بدست می آید و از زمان های قدیم آن را مقدس شمرده اند .
در مجالس ، مراسمات مذهبی و اعیاد جهت خوشبو کردن فضا و طراوات مکان ها استفاده می شود .
هنگامی که نام گلاب به میان می آید قمصر کاشان مهد گل محمدی ، و مراسم گلاب گیری را برای همه تداعی می کند .
اما در شهرهای دیگر چون نیاسر ، برزک ، روستاهای ون ، سد و داقان هم این مراسم برگزار می شود .
مراسمات گلاب گیری قدمت هزار ساله دارد و بهترین گلاب جهان در ایران تولید می شود .
گلاب گیری در نقوش آثار باستانی و آثار شاعران نیز دیده می شود ، در زمان اسلام نیز به دلیل استفاده ی پیامبر اسلام از اسانس گل سرخ ، نام آن را به گل محمدی تغییر داده اند .
برداشت گل :
گلاب برای اولین بار توسط ابوعلی سینا از تقطیر گل رز بدست آمد .
برداشت گل طبق رسم و رسوم مذهبی انجام می شود این عمل در ساعات اول صبح انجام می گیرد .
در این زمان روز گل ها طراوات بیشتر و عطر و بوی بیشتری دارد .
گلاب گیری :
مراسم گلاب گیری در کاشان به لتان معروف است .
از پانزده اردیبهشت تا پانزده خرداد ماه مراسم گلاب گیری انجام می شود . مسافران زیادی از اکثر شهرها به کاشان می روند تا این مراسم را تماشا کنند .
گلاب گیری هم به روش سنتی و هم صنعتی انجام می شود . اما در قمصر و شهر های اطراف در فصل برداشت گل بیشتر از روش سنتی استفاده می کنند .
ابزار گلاب گیری سنتی بوده اما تغییراتی جزئی در ظروف ایجاد کرده اند .
روش گلاب گیری سنتی
وسایل مورد نیاز :
دیگ مسی با گنجایش صد وبیست لیتر ، تغار مسی (سر پوش ) ، پارچ دسته دار با گنجایش پنجاه تا شصت لیتر ، چهار عدد نی ، حوض آب و دستگاه حرارتی
دیگ مسی را روی اجاق قرار می دهند ، در زمان های گذشته از آجر ، سنگ و گل ، سیمان و آتش هیزم برای این منظور استفاده می کردند .
سی کیلوگرم گل را به علاوه هشتاد لیتر آب در دیگ ریخته و تغاری بر روی آن می گذارند .
یک وزنه سنگین جهت کنترل فشار بر روی در پوش گذاشته و با یک پوشاننده مخصوص روزنه ها را مسدود می کنند .
این پوشاننده مخصوص از ترکیب تفاله گل و آرد نان است که جهت جلوگیری از هدر رفتن بخار استفاده می شود .
یک نمونه از تغییرات در ابزار استفاده از پیج و مهره و پلاستیک پوشاننده به جای خمیر است .
پارچ مسی را در حوض آب قرار داده و برای مهار آب لوله های چدنی را قرار می دهند .
قسمت در پوش پارچ مسی حدود بیست سانتی متر خارج از آب قرار می گیرد.
نی ها از یک سمت به دیگ مسی و از سمت دیگر به پارچ متصل است و این قسمت را با پارچه ای که در آن پنبه است می پوشانند تا از نفوذ آب جلوگیری شود .
نکته :
وجود هرگونه ماده خارجی در گلاب باعث فساد ، خراب شدن گلاب و در نتیجه کاهش کیفیت گلاب می شود .
بعد از آماده سازی وسایل شعله اجاق را روشن می کنند و هنگامی که گل و آب به جوش آمد گلاب و بخار از لوله چدنی پیش می رود .
بخار حاصل از جوش آمدن گل و آب به لوله ها رفته و پس از وارد شدن به پارچ به مایع تبدیل می شود .
مدت زمان گلاب گیری بین چهار تا شش ساعت است ، پس این روند چهار بار در روز تکرار می شود .
از هر سی کیلوگرم گل چهل لیتر گلاب به دست می آید .
نکته :
تفاوت روش سنتی در شهرهای دیگر با قمصر کاشان در لوله های انتقال دهنده بخار است .
لوله ها به صورت بدون شیب و پارچ های بدون درپوش می باشند اما در قمصر لوله های آلومینیومی با شیب چهل و پنج درجه و پارچ های کاملا در بسته است .
شیب در لوله ها جهت جرم حجمی و جلوگیری از وارد شدن مواد غیر مفید به بخار می شود .
آب سرد در حوض باعث متصاعد شدن بهتر و بیشتر اسانس می شود .
زمان تقطیر شعله به صورت ملایم و یکنواخت باید باشد تا محصول بهتری به دست آید .
نسبت گل و آب نباید تغییر کند زیرا باعث کاهش کیفیت و بازدهی خواهد شد .
در هنگام به جوش آمدن و ایجاد بخار مقداری الکل و اسانس اولیه وجود دارد که اگر روزنه ایی در درپوش یا لوله ها باشد کیفیت آن را پایین می آورد .
عمل گلاب گیری امری بسیار حساس و مملو از ظرافت و دقت فراوان است .
پس از آن و پرشدن پارچ عرق گل را سرد کرده تا اسانس در آن متمرکز شود .
سپس آن را به شیشه و یا بطری پلاستیکی منتقل کرده و پس از دربندی لیبل می زنند .
روش گلاب گیری صنعتی :
در ظروف استیل ضد زنگ آب و گل محمدی را ریخته و در دیگ بخار با حرارت غیر مستقیم آن را به جوش می آورند .
تقطیر به مخازن استیل منتقل می شود و سپس عمل پاستوریزاسیون انجام می شود .
در مرحله بعدی آن را صاف کرده و در دمای هشتاد درجه نیز میکروب زدایی می شود .
سپس آن را از فیلتر کاغذی یا پلاستیکی عبور داده و در مرحله آخر پر کردن شیشه یا پلاستیک انجام می شود .
بعد از آن درب بندی و لیبل زنی بطری انجام می شود .
ویژگی گلاب :
- زلال
- بی رنگ
- بدون رسوب
- بدون ذرات خارجی
- دارای بویی مطبوع و دل انگیز
- طعم گس و گاهی تند
- فاقد بوی سوختگی ، ترشیدگی و پختگی
- همچنین بطری صاف و شفاف
درجه بندی گلاب
- سنگین :
گلاب پنج منی که از صد میلی لیتر ، سی و پنج گرم یا حداقل بیست و گرم اسانس بدست آید .از نسبت سی کیلوگرم گل چهل لیتر گلاب استحصال شود .
- سبک :
گلاب دو و نیم منی که از صد میلی لیتر پانزده میلی گرم اسانس بدست آید .
- دو آتشه :
پس از عمل تقطیر بر روی گل های تقطیر شده به جای آب ، گلاب بدست آمده را بریزند و مجددا تقطیر کرده گلاب دو آتشه بدست می آید .
- سه آتشه :
عمل تقطیر برای بار سوم که بر روی گلاب دو آتشه ، گل محمدی تازه بریزند گلاب سه آتشه بدست می آید .
البته این گلاب اسانس بی نظیری دارد و به مقدار کم تولید می شود .
- پس آب :
پس از تقطیر به گل های تقطیر شده آب اضافه کنند به گلاب به دست آمده پس آب می گویند .
این گلاب از کیفیت پایین تری برخوردار بوده اما مقدار تولیدی آن بیشتر است .
ارزش غذایی :
سرشار از ویتامین از جمله E , C , ویتامین B همچنین دارای مقدار شکر ، پکتین و کربوهیدرات می باشد .
کاربرد های فراوان دارویی و غذایی داشته و در اکثر دسرها ، نوشیدنی ها و خوراکی ها ( مربا ، شربت و بستنی ) استفاده می شود .
همچنین در انواع کرم های مراقبتی ، ماسک ، عطر و داروها بکار می رود .
خواص گلاب
طبیعت آن گرم است .
- آرامش بخش
- کاهش خستگی
- کاهش تب
- بهبود عمل هضم: مناسب برای کاهش وزن و لاغری
- رفع سردرد
- مناسب برای افراد باردار : ماهیچه های رحم را قوی می کند .
- کاهش درد قاعدگی
- مناسب برای پوست و مو : pH صورت را متعادل می کند و باعث درخشندگی مو می شود .
- ضد پیری : بی دلیل داشتن خاصیت آنتی اکسیدان
- تقویت لثه
- افزایش میل جنسی در آقایان
- خاصیت ضد التهابی
- رفع یبوست
ماسک برای انواع پوست
درمان آفتاب سوختگی :
ده عدد برگ ریحان را با دویست میلی گرم گلاب میکس کنید و مواد را درون اسپری بریزید .
در یخچال نگهداری کنید و دو بار در روز به نواحی سوخته اسپری کنید .
ماسک روشن کننده گلاب و عسل :
دو قاشق غذا خوری گلاب را با چهار قاشق غذا خوری عسل مخلوط کنید به مدت پانزده دقیقه بر روی پوست قرار داده و با آب سرد آبکشی کنید .
ماسک ضد چروک :
آرد جو و گلاب را با هم مخلوط کنید یک مخلوط خمیر مانند بدست می آید .
سی دقیقه بر روی پوست قرار داده و آبکشی کنید ، این ماسک برای افراد با پوست خشک مناسب است .
برای پوست چرب : آب لیمو و گلاب را مخلوط بعد از پانزده دقیقه بشویید ، در هفته دو بار استفاده کنید.
ماسک مرطوب کننده
- برای پوست چرب :
ده میلی لیتر سرکه سیب را با سی میلی لیتر گلاب مخلوط کنید به عنوان تونر پاک کننده در هفته دو بار استفاده کنید .
- برای پوست معمولی :
سرکه سیب و گلیسیرین به مقدار پنج میلی لیتر را با سی میلی لیتر گلاب مخلوط کنید و به پوست بزنید .
- برای پوست خشک :
پنج میلی لیتر گلیسیرین را با سی میلی لیتر گلاب مخلوط کنید و به پوست بزنید .
مرطوب کننده قوی و طبیعی برای پوست شما
شربت گلاب
مواد لازم :
- زعفران ساییده : یک و نیم قاشق چای خوری
- شکر یا عسل : یک لیوان
- هل : دو عدد
- آب : هشت لیوان
- گلاب : یک لیوان
روش تهیه :
آب را درون یک قابلمه ریخته و بر روی شعله ملایم قرار دهید ، اجازه دهید تا بجوشد .
پس از آن هل و شکر را اضافه کنید و و بگذارید تا بجوشد پس از آن که شکر در آب حل شد و عطر هل به آن منتقل شد دانه های هل را از آب خارج کنید .
پس از قوام شربت ، گلاب و زعفران دم کرده را اضافه کنید و اجازه دهید کاملا غلیظ و خوش رنگ شود .
بعد از این زمان شعله راخاموش کرده و پس از خنک شدن به درون شیشه تمیز منتقل کنید .
در یخچال نگهداری کنید و برای هر بار مصرف دو الی سه قاشق در یک لیوان آب ریخته هم بزنید و نوش جان کنید .
دمنوش :
یک تکه چوب دارچین ، دو قاشق گلاب و یک قاشق شکر را با دو لیوان آب در یک قوری بریزید .
مدت پنج دقیقه بجوشد ، آن را از صافی عبور داده و نوش جان کنید .
این دمنوش برای تمامی امراض ذکر شده مفید می باشد .
مضرات :
برای کسانی که اسهال شدید داشته یا مشکل هموروئید دارند مناسب نبود .
و در تعداد اندکی مشکل حساسیت ایجاد می شود که پیش از مصرف می توان آن را بر روی پوست تست کرد .
خوشحال می شویم نظرات و دیدگاه های خود را در ارتباط با این مطلب با ما در میان بگذارید.